Мы сустракаемся з прыгажуняй Русяй у бары «Герои». За нашай размовай са сцяны маўкліва назірае Хемінгуэй. Фіналістка Bacardi Legacy Global Cocktail Competition Лізавета Маляўка адмыслова для нас гатуе летнія кактэйлі: Русі дастаўся лінчбургскі ліманад, а мне – нечаканая версія «Крывавай Мэры» з бурбонам і беконам. У вачах Хемінгуэя нават чытаецца нейкая зайздрасць: відаць, крыху крыўдуе, што Ліза не прынесла яму любімы «Дайкіры».

Месца выбранае невыпадкова. Руся – чалавек, які нясе каранёвую музычную культуру ў свет сучаснай музыкі. Калі зусім абагульніць – нясе вёску ў модныя клубы. Пра гэта мы і сабраліся паразмаўляць: пра месца архаікі ў кантэксце сучаснага горада, а дзе яшчэ весці такую размову, як не ў модным бары? Ды і назва бара адпавядае размове: чым Руся для беларускай культуры не герой?

«Рабіць музыку мы вымушаныя ў вольны ад працы час. Гэта нармальна, так большасць беларускіх музыкаў працуе»

KYKY: Вы нарэшце выпускаеце альбом. Чатыры гады да яго ішлі. Так доўга выспявала?

Руся: Ёсць дзве асноўныя прычыны, з-за якіх усё расцягнулася на доўгі тэрмін. Першая – мы не можам займацца выключна музыкай, накіроўваць туды ўвесь рэсурс. Рабіць музыку мы вымушаныя ў вольны ад працы час. Гэта нармальна, так большасць беларускіх музыкаў працуе. Другая прычына – цяжкі пошук збалансаванага мікса архаічнай культуры і клубнай. Бывае, што і песня на біток нармальна кладзецца, і аранжыроўка з'яўляецца, а ў канцы слухаеш – атрымалася непрыемная папсня. І выкідаеш трэк на сметніцу.

KYKY: І альбом называецца «Žnivo», таму што падагульняе ўсё, што было за гэтыя чатыры гады?

Руся: Так, альбом – гэта падагульненне. Па шчырасці, праца вялася так доўга, што ўсе ўжо стаміліся. Гэты матэрыял нават стаў ужо не такім каштоўным для нас. Але, тым не менш, праца зробленая, і мы пажынаем яе вынікі.

KYKY: Прадзюсаваннем музыкі Shuma займаюцца два зусім розныя па стылі музыкі – Nick Cherny і Alexis Scorpio. Гэта дапамагае ў пошуку балансу?

Руся: Яны розныя нават па характары. Alexis Scorpio – больш змрочны, запаволены, ён разважае містычнымі казкамі. А Nick Cherny, наадварот, жвавы, наглаваты гарэза, і яго трэкі па характару больш рытмічныя, танцавальныя – для цела. Абодва нашы прадзюсары так абыходзяцца з гукам, што мазгі часам проста выключаюцца, утрымацца немагчыма. Ёсць аўдыёсэнсітыўныя людзі, якія любяць плаваць у гуку, купацца ў ім – вось такіх я запрашаю на нашы выступы ў першую чаргу. Калі хочацца танчыць і плаваць па гуках – гэта да нас. Альбом разнастайны атрымаўся, прыгожы. Там і эксперыментальныя песні ёсць, і такія, што могуць стаць нейкім папсовым хітом – розныя.

KYKY: То бок яны разлічаныя і на розную аўдыторыю?

Руся: Паглядзім. Наш стыль шмат каму можа спадабацца. Пасля выхаду альбома на Ketama Records выйдзе яшчэ некалькі рэміксаў ад галандскіх і французскіх дыджэяў; пабачым, як яны будуць успрымаць гэту музыку. Але ў першую чаргу наша музыка ўсё ж для беларусаў. Nick Cherny нават прызнаецца, што калі пачуў працаваць з народнымі спевамі, адчуў сябе патрыётам! Кажа: «Раней за мной такога не заўважалася».

«Я не супраць пракаціцца на 'Дажынкі' і ўрэзаць там па поўнай!»

KYKY: А не баіцеся, што ў шырокай аўдыторыі назва альбома «Žnivo» будзе асацыявацца з «Дажынкамі»?

Руся: Не баімся! Калі яны пачуюць музыку, пабачаць кліп, дойдуць на канцэрт, то асацыяцыі з «Дажынкамі» знікнуць. Наадварот, мне падаецца, з'явіцца нармальная, нават модная канатацыя. Žnivo – прыгожа візуальна напісана, з птушачкай наверсе. Песні класныя, музыка модная.

KYKY: А калі запросяць на «Дажынкі» – паедзеце?

Руся: У нас вельмі сур'ёзныя патрабаванні да гуку. Калі па гуку ўсё будзе выдатна, я была б не супраць пракаціцца і ўрэзаць там па поўнай. Тая музыка, што хлопцы робяць для Shuma, мне падаецца, здольная крануць любога чалавека, няважна, на «Дажынках» ці дні горада ў Барысаве. Мы вось на Onliner хочам трапіць, выдумляем розныя тэмы для артыкула. «Што спявае баба, якая надрукавала сімвалы на трусах?» ці «Што спявае баба, якая аб'яўляе цягнікі на вакзале».

«Ёсць спецыяльныя фітнес-трэнеры па голасе – speech coach»

KYKY: Пра трусы мы ўжо чулі, а вось пра вакзал трэба распытаць! Адкуль узяўся гэты праект?

Руся: Сама не ведаю! Патэлефанаваў аднойчы мужчына, кажа: «Быў на студыі, пачуў ваш голас, хачу прапанаваць вам працу: начытайце тэкст». А паколькі я агучваю прафесійна кіно, для мяне гэта праца вельмі лёгкая і прыемная. Мы з ім хуценька зрабілі запіс аж на трох мовах, ды так якасна, што ён захапіўся і далей звяртаецца да мяне за агучкай вакзалаў. Мы заўсёды сустракаемся напярэдадні, п'ем гарбату, медытуем: «Давай думаць пра сваіх сяброў, якія прыязджаюць дадому ці з'язджаюць у госці, каб не было такой метадычнай «цёткі» ў голасе, а быў добразычлівы, пяшчотны тон».

KYKY: Як вы прыйшлі да таго, каб зарабляць выключна сваім голасам?

Руся: Я спявала, працавала на радыё, агучвала кіно, і пакрысе заўважыла, што ў мяне ад прыроды ёсць тэмбр, які крышачку ўводзіць людзей у транс. З мяне атрымліваецца вельмі добры камунікатар, таму што людзям прыемна слухаць мой голас, яго абертоны. Я пачала за гэтым назіраць, чытаць розную літаратуру, і даведалася, што ёсць спецыяльныя фітнес-трэнеры па голасе – speech coach. Такі чалавек не вучыць цябе, напрыклад, куды падзець рукі, калі ты выступаеш на людзях, ці як правільна зрабіць прамову. Ён проста трэніруе тваё цела для таго, каб твой голас загучаў максімальна ярка. Такая цяпер у мяне прафесія. Не магу нарадавацца – вельмі цікавая.

«Добры вакальны імідж дапамагае прадаць любую фігню»

KYKY: А каму патрэбны голас? Каму яго можна прадаць?

Руся: Ды каму заўгодна! Напрыклад, жанчынам, якія хацелі б гучаць больш сэксуальна. (Голас Русі ўмомант становіцца яшчэ мякчэйшым, млявым, я амаль адчуваю, як ён расцякаецца ў паветры) Ці, напрыклад, бізнесоўцам з моцным характарам, але закрытым, маленькім, вузкім голасам – з такім голасам супрацоўнікі проста не ўспрымаць іх усур'ёз. Звяртаюцца людзі, якія проста хочуць вырашыць нейкія псіхалагічныя праблемы. Раскрывае чалавек голас – і пачынае адчуваць сябе больш упэўнена. А можна нават навучыць мужчыну гучаць як жанчына! У ЗША гэта вельмі актуальнае пытанне – такія змены запатрабаваныя ў людзей, якія перажылі аперацыі па змене пола.

KYKY: Гучыць як гісторыі з фантастычных кніг!

Руся: Ды не, гэта хутчэй спорт. Пастаноўка голасу – гэта менавіта трэніроўка цела, а канкрэтна – апарата маўлення.

KYKY: Атрымліваецца, можна пахадзіць на курсы да Русі і натрэніравацца размаўляць лепш?

Руся: Так, можна. Напрыклад, я рыхтую айцішнікаў, якія ўдзельнічаюць у канферэнцыях ці прадаюць свой бізнес. Гэтыя людзі ўсе свае пытанні звычайна вырашаюць праз інтэрнэт, а значыць – няшмат карыстаюцца голасам. А калі яны выходзяць на этап прапановы паслуг, стасункаў з кліентамі, то мусяць гучаць упэўнена і якасна. Пры добрым голасе, так званым вакальным іміджы, можна лёгка прадаць любую фігню. Выходзіш, упэўнена гучыш – і ўсе вядуцца на тое, што ты кажаш.

«Можна нанова выцягнуць тое, што дадзена пры нараджэнні»

KYKY: Праца моўных апаратаў на розных мовах моцна адрозніваецца?

Руся: Як правіла, гэта толькі нюансы. Не адрозніваюцца ж, напрыклад, для азіятаў ці афраамерыканцаў праграмы трэнінгаў у трэнажорных залах. Тое ж самае з голасам. Усё залежыць ад таго, наколькі разняволенае цела чалавека, наколькі ён не саромеецца сябе і свайго голасу. Бывае, прыходзяць людзі, якія ўвогуле гучаць вельмі дрэнна. А потым змяняюцца, раскрываюцца, спяваць пачынаюць! За прагрэсам назіраць вельмі цікава.

KYKY: Першапачатковыя дадзеныя моцна ўплываюць? Ці змяніць можна ўсё?

Руся: Можна нанова выцягнуць тое, што дадзена пры нараджэнні. Калі чалавек нараджаецца, у яго вельмі моцны голас – узгадай, як крычаць дзеці. А потым, пад ціскам розных абставін, нейкіх комплексаў, экалогіі, мы заціскаемся, і не выкарыстоўваем наш голас напоўніцу. Трэба проста прыкладаць асэнсаваныя намаганні, вучыцца кіраваць сваім голасам, адчуць, якія часткі моўнага апарата за што адказваюць.

За голасам увогуле вельмі цікава назіраць, таму што ён адлюстроўвае рэчы, якія чалавек імкнецца прыхаваць: тэмперамент, адкрытасць да эмацыйнага кантакту, нервознасць, хваляванне. Слухаеш чалавека – і адразу ўсё разумееш! Вось, напрыклад, у цябе вельмі звонкі голас – гэта кажа пра тваю актыўнасць. А яшчэ ты робіш акцэнт на зычных гуках – гэта сведчыць пра тое, што ты рацыянальны чалавек больш, чым эмацыйны.

KYKY: І вялікі попыт на голас у Беларусі?

Руся: Шчыра сказаць, усё, што я ведаю – гэта ўласны прыклад. Мой бізнес яшчэ паўнавартасна не легалізаваны. Мяне часам запрашаюць розныя кампаніі паказаць «дэма-версіі» трэнінгаў. Я проста прыходжу, стасуюся з людзьмі, прапаноўваю ім простыя і эфектыўныя практыкаванні, якія даюць імгненны відавочны эфект. Цягнецца гэты эфект, на жаль, нядоўга, але калі людзі здольныя яго зацаніць, то гэта іх так уражвае, што яны адразу ж гатовыя займацца далей. Аднойчы паспрабуеш – і ўжо не хочацца вяртацца назад, хочацца вымаўляць словы з асалодай.

KYKY: А ў сувязі з усім гэтым, згубіць голас – не самы вялікі страх у вашым жыцці?

Руся: Не, не самы. Канешне, гэта было б прыкра, але ёсць іншыя рэчы, якія я баюся згубіць больш. І потым, я добры перакладчык з рускай і беларускай на англійскую мову, я выкладаю англійскую. Так што я заўсёды знайду, чым займацца, акрамя голасу. Проста голас – гэта мая жарсць.

«У Прыбалтыцы арт-тэрапію робяць пры дапамозе беларускіх шматгалоссяў»

KYKY: Праўду кажуць, што голасам можна лячыць?

Руся: Мы ў межах вакальнага трыа Akana-NHS каталіся ў Швецыю, у шпіталь, які працуе з людзьмі, што перажылі інсульты і інфаркты. Мы спявалі народныя спевы цэлыя тыдні і сапраўды давалі людзям палёгку. Бываюць і канцэрты, калі выконваюцца проста архаічныя спевы, без электронікі, і потым людзі пішуць: «Дзякуй, так палягчэла!» Мы нават думаем прапанаваць людзям, якім гэта цікава, прыходзіць на рэпетыцыі да Shuma voices, слухаць, як мы спяваем, набірацца вібрацыямі.

KYKY: Пэўна ж, ёсць і навуковыя даследаванні, якія даказваюць карысць уплыву музыкі на арганізм?

Руся: Так, ёсць і такія. Дысертацыю пра адмысловы стан трансу ад праслухоўвання музыкі пісаў наш беларускі артыст Pavel Ambiont. Кажуць, ёсць даследаванні у прыбалтыйскіх псіхатэрапеўтаў, якія робяць арт-тэрапію пры дапамозе менавіта беларускіх шматгалоссяў.

Другая частка размовы з Русяй: «Як дасягнуць вяртання мовы? Толькі пры дапамозе дзяржавы»